Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




BIOLOGIA OWO KUKULA KWO'MWANA MULUBUTO LWA NYINA

.Luganda [Ganda]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

Chapter 43   6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste

Mu wiiki abiri munya amaaso gegula-nate omwana oba 'fetus' natandika okutemyatemya. Bikula mangunyo mubana abowela.

Abanonyerela kubya sayansi bagambanti amalobozi agawagule enyo gayiza okusa obulamu omwana bwi 'fetus' obubi. Amangu dala ekivamwekyo omutima gwo'mwana 'fetus' okwewonge okuba nyo okuva kubwegulina okuba omwana 'fetus' okwongera okumira okwo sako no kukyuka muneyia. No mwana 'fetus' auinza okufuna obuzibu mukuwulira okweyionge'nyo.

Era no kusa kwe kuyinza okweyonge'nyo nga emirundi ana mutenaeto kuyingiza no kufulumya empewo buli dakika.

Emyezi esatu egikomekerera nga omukaazi ali lubuto okukula kwo'bwongo amangu dala kutawala ebitundi 50% ebya'manyi mumubiri akozesebwa omwana 'fetus'. Obuzito bwo'bwongo bweyonge w'ebitundu ebikumi 400 ne 500%.

Oluvanyu lwa wiiki abiri mumukana amaso gaja amaziga.

Ekitundu kwamasozi ekiyibwa enjuba oba 'pupil' kitandika okukyuka mutaala oba ekitanga mu wiiki 27. Kino kiyamba okugera omuyendo gwe kitanga oba etaala ekiyingi mukitundu ekya 'retina' mubulamu bwona obwa 'muntuoyo'.

Buli kintu ekyetagisa mukuwanyiriza kibanakyo kikola bulungi. Emisomo ejikwata ku abaana abawere atanaba ketuka kigamba bau obusibozi obwoku wunyiriza oluvanyuma lwa wiiki abiri mumukaga nga 'fertilization' oba okumwaka kuwede.

Singa ekituwa oba otuzi otuwomerera kutekebwa mumaazi omwana mwakulira 'amniotic fluid' omwana yeyongera okumira. Ate okumira kukedera nga ekintu oba amaazi agakawa gegatekebwamu. Era omwana alabika yenyinyibala mumasoge.

Mugeri yokubanga ayagalaokutambula ekyandibade nga okutambu omwana otandika okwefula.

Era omwana alabika nga olukanyanya olumugwako nga egeri wolu savusavu bwe lukungana wansi wolususu. Amasavu gano gamugasonyo. Okulaba nga okubuguma kwomubiri kwa kigero era nga kweku sanide era gega kuma ne amanyi nga omwana azalidwa.

Chapter 44   7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States

Mu wiiki 28 omwana kakati asobola okwawula wakati wa edobozi lwawagulu newansi.

Mu wiiki 30okusa kuba kutandise okulabika era kubawo wakati webitundi 30- 40% okutukka kubintu ana bye saawa.

Mu mwezi ena egisembayo omukaazi nga ali lubuuto, wabelawo ekisera omwana bwa kyuka oba bwakola abitintu mungeri etegerekeka oluvanyuma era awumulako. Eneyisa eno eraga nti omwana abade weyongera okukula bukula bulikisera mubusimu obwawakati 'central nervous system'.

Chapter 45   8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences

Mu wiiki nga asantu mubiri obusenge bwempewo oba 'alveoli' oba obusenge empewoesibwamwe mwenda, butandika okukula mumawugwe. Era bwewone okukula okutuki dala kumwaka 8 omwana ga amaze okuzalibwa.

Mu wiiki 35 omwana aba atandise okunyweza ebintu mungalo ze.

Omwana asisinka ebintu bingi gabanga emere amaazi ne kalunda omulala owomugaso jail bino bimusaaliwo ebintu yaga oba byata yagale nga'zalidwa. Gamba nga abuba maama abakuzesa enyo ebintu nga 'anise', ekintu ekiwa 'licorise' empoma abana bano bawaa okwagala kwa 'anise' nga bazalidwa. Abawere atasisinkana 'anise' mulubuuto bab tebamuugala

Chapter 46   9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)

Omwana alaga obubonero bwo kwaga ozalibwa kino akiko nga afulumiya 'hormone' eno eyitibwa 'estrogen' era ekyukakyuka okuva mwana omulubuuto okugenda ku mwana omuwere.

Kukisera kino nabaana atandiika okulago obubonero obwo kufulumya omwana, kino kyekivako okuzalibwa kwo'mwana.

Okuva muku waka 'fertilization' okutuka kukuzalibwa kwo'mwana no kweyonge, ekulakulana yomubiri yamungeri nyigi era genda mumaasi buli enukusifu. Ebipya ebisangidwa ebikwaku mitendre gino ejewunyisa nga okukula kwo'mwana munda yanyi bwekuli okululu enyo mukubera kwomuntu mubuwamu kunzi eno.

Nga etegera yaffe eyokulala kwo'muntu mubisera bisokerwako bwetuna yongera okukulakula nya no kulogosa embere yo bulamu bwaffe nga omwana tana kuzalibwa ne bwaba azalidwa.


Add a Comment

Your Name: Log In 3rd-party login: Facebook     Google     Yahoo

Comment:
     


Newest  |  Top Rated

5 Comments


wycliffe mabiria
March 12, 2013 at 2:51 am
wycliffe mabiria
You get my manifold congrats. Great resource.
Report
Dislike
Like

kathrin34
May 4, 2012 at 12:18 pm
kathrin34
One of the best sites for pre-birth informations
Report
Dislike
Like

Ramesh P
July 18, 2011 at 9:29 pm
Ramesh P
Very Usefull information.....tahnks a lott.
Report
Dislike
Like
+2 thumbs up

Shukhrat Sattorov
February 22, 2011 at 5:39 am
Shukhrat Sattorov
Thank you for information from my family and from my son who is coming to the world in the summer! It will help us to make a beautiful family!
Report
Dislike
Like
+2 thumbs up

Sofi Katsi
October 4, 2010 at 11:26 am
Sofi Katsi
gravidanza.........la auguro a tutte le donne..
Report
Dislike
Like
+1 thumbs up