Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




بایۆلۆجی گه‌شه‌کردنی به‌ر له‌دایكبوون

.كوردی [Sorani]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

Chapter 15   5 Weeks: Cerebral Hemispheres

‏له‌ نێوان 4 بۆ 5 هه‌فته‌دا ‏مێشك به‌رده‌وامه له گه‌شه‌سه‌ندنێكی خێرادا ‏و دابه‌ش ده‌بێ بۆ 5 به‌شی ئاشکراوه‌.

‏سه‌ر نزیكی 3/1ی قه‌باره‌ی ئاوله‌مه‌که‌ پێکدێنێ

‏شێوه‌ی نیمچه‌گۆی مێشك ده‌رده‌که‌وێ ‏ورده‌ورده‌ ده‌بێ به‌ گه‌وره‌ترین به‌ش له‌ مێشك.

‏ئه‌رکه‌کان له‌ کۆتایدا کۆنترۆڵ ده‌کرێن له‌لایه‌ن شێوه‌ نیمچه‌گۆی مێشكه‌وه‌ ‏که‌ ئه‌م به‌شانه‌ ده‌گرێته‌خۆ هۆش، فێربوون ‏بیرکردنه‌وه‌، ئاخافتن،بینین ‏بیستن، جووڵه‌ خۆرسکه‌کان ‏و کێشه‌ چاره‌سه‌رکردن.

Chapter 16   Major Airways

‏له‌ سیستمی هه‌ناسه‌داندا، ‏قه‌ده سه‌ره‌کیه‌کانی راست و چه‌پی سیه‌کان ئاماده‌ن ‏و له‌ کۆتایدا ده‌لكێن به‌ ‏بۆری هه‌ناسه‌دان یان كڕكڕۆكه‌وه‌، ‏له‌گه‌ڵ سیه‌کاندا.

Chapter 17   Liver and Kidneys

‏سه‌رنج بده‌ كه‌‌ جگه‌ری گه‌وره هه‌ناو پڕده‌کاته‌وه ‏له‌ته‌نیشت لێدانی دڵه‌وه‌.

‏گورچیله هه‌میشه‌یه‌كان له 5 هه‌فته‌دا ده‌رده‌که‌ون

Chapter 18   Yolk Sac and Germ Cells

‏تووره‌كه‌ی زه‌ردێنه‌ خانه‌ به‌رهه‌مهێنه‌ره‌ سه‌ره‌تاییه‌کانی تێدایه‌ ‏كه‌ پێیان ده‌گووترێ خانه‌كانی جێرم. ‏له 5 هه‌فته‌دا ‏خانه‌كانی جێرم نیشته‌جێی ‏ئۆرگانه‌ به‌رهه‌مهێنه‌ره‌کان ده‌بن ‏له‌ ته‌نیشت گورچیله‌کانه‌وه‌.

Chapter 19   Hand Plates and Cartilage

‏هه‌روه‌ها له‌ هه‌فته‌ی 5دا ‏ئاوله‌مه‌ په‌له‌کان گه‌شه‌ پێده‌دات ‏و پێکهێنانی کڕگڕاکه‌ ده‌ست ده‌کات له 5 هه‌فته‌و نیودا

‏لێره‌دا په‌لی چه‌پ ده‌بینین ‏و مه‌‌چه‌ک له 5 هه‌فته‌ و 6 ڕۆژدا

Embryonic Development: 6 to 8 Weeks

Chapter 20   6 Weeks: Motion and Sensation

‏له‌ 6 هه‌فته‌دا نیمچه‌گۆیی مێشك گه‌شه‌ ده‌کات ‏خێراتر له‌ به‌شه‌کانی تری مێشك

‏ئاوله‌مه‌ د‌ه‌ست ده‌کات به‌درووست کردنی ‏جووڵه‌ی له خۆوه و جوڵه‌ی په‌رچده‌ر. ‏هه‌ندێک جووڵه پێویسته ‏بۆ گه‌شه‌سه‌ندنی ئاسایی ریشاڵه‌کانی هه‌ستكردن.

‏ده‌ستلێدانی ‌لای ده‌می ئاوله‌مه‌كه‌وه‌ ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی که ئاوڵه‌مه‌که ‏به‌ره‌ودواوه‌ سه‌ری به‌رێ.

Chapter 21   The External Ear and Blood Cell Formation

‏گوێچکه‌ی ناوه‌وه شێوه‌ی خۆی وه‌رده‌گرێ.

‏له‌ 6 هه‌فته‌دا ‏پێکهێنانی خانه‌ی خوێن له‌ جگه‌ردا ده‌ستی پێ کردووه ‏که لیمفۆسایته‌س ئێستا ئاماده‌یه. ‏ئه‌م جۆره له‌ خانه‌ی خرۆکه‌ی سپی ‏به‌ردی بناغه‌ی سیستمی پارێزگاری له‌شه‌‌.

Chapter 22   The Diaphragm and Intestines

‏ناوپه‌نچك ‏ماسولکه‌ی بنه‌ڕه‌تی له‌ هه‌ناسه‌داندا. ‏که‌ به‌زۆری له‌ 6 هه‌فته‌دا پێکدێن.

‏به‌شێک له‌ ریخۆڵه‌ ئێستا به‌کاتی ده‌رده‌که‌وێ. ‏بۆ ناوکه‌په‌تک ‏ئه‌م پرۆسه‌ ئاساییه‌‌ پێی ده‌گوترێ فیزۆلۆجیك هێمه‌شن، ‏كه‌ جێ بۆ ئۆرگانه‌كانی تر له ناو هه‌ناودا خۆش ده‌كات.

Chapter 23   Hand Plates and Brainwaves

‏له 6 هه‌فته‌دا پێستی ده‌سته‌كان روویه‌کژه‌یان كه‌م ته‌خت ده‌بێ.

‏شه‌پۆله‌كانی مێشك له‌ سه‌ره‌تای 6 هه‌فته‌ و 2 رۆژدا تۆمارکرێن‌.

Chapter 24   Nipple Formation

‏گۆیمه‌مکه‌كان به‌درێژایی لاته‌نیشته‌کانی له‌شه‌وه‌ ده‌رده‌که‌ون. ‏که‌مێک پێش گه‌یشتنه‌ جێی خۆیان ‏له‌ پێشه‌وه‌ی سنگدا.

Chapter 25   Limb Development

‏له‌ 6 هه‌فته‌ و نیودا ئانیشکه‌کان ئاشکران، ‏په‌نجه‌کان ده‌ستده‌که‌ن به‌ جیابوونه‌وه‌، ‏و جوڵه‌ی ده‌ست ده‌توانرێ ببینرێ.

‏پێکهێنانی ئێسک پێی ده‌گووترێ هه‌ستكردن - ئۆسیفیكه‌یشن، ‏به‌ ئێسكی چه‌ڵه‌مه‌ ده‌ستپێ ده‌كات، ‏یـان قه‌فه‌زه‌ی سنگ، ‏و ئێسکه‌کانی خواره‌وه‌ و سه‌ره‌وه‌ی شه‌ویلگه‌.

Chapter 26   7 Weeks: Hiccups and Startle Response

‏نسگه‌ره‌ له‌ 7 هه‌فته‌دا سه‌رنجدراوه‌.

‏جوڵه‌ی قاچه‌کان ئێستا ده‌توانرێ ببینرێ، ‏له‌گه‌ڵ هه‌ڵوێستی كتوپڕدا.

Chapter 27   The Maturing Heart

‏چوار سکۆڵه‌ی دڵ زۆربه‌ی ئێستا پێكهاتوون. ‏تكڕا ئێستا دڵ 167 جار له‌ خوله‌كێکدا لێده‌دات.

‏چالاکی کاره‌بایی دڵ له‌ 7 هه‌فته ‌و نیودا تۆمارکراوه ‏كه‌ شێوه‌ شه‌پۆله‌كه‌ی له‌وه‌ی كه‌سێكی گه‌وره‌ی ده‌چێ.

Chapter 28   Ovaries and Eyes

‏له مێینه‌دا هێلکه‌دانه‌کان له 7 هه‌فته‌ و نیودا ده‌ناسرێنه‌وه‌.

‏له 7 هه‌فته‌ و نیودا، تۆڕیچاو ره‌نگی خۆی وه‌رده‌گرێ ‏به‌ئاسانی ده‌بینرێ و‌ پێڵوی چاوه‌کان ‏ده‌ست به‌ گه‌شه‌كردنێكی خێرا ده‌كه‌ن.

Chapter 29   Fingers and Toes

‏په‌نجه‌کان لێكجودا ده‌بنه‌وه‌. ‏و‌ په‌نجه‌کانی قاچ ته‌نیا له‌ بنه‌وه‌ به‌یه‌كه‌ به‌ستراون.

‏ده‌سته‌کان ئێستا به‌یه‌كده‌گه‌ن. ‏هه‌روه‌ك پێیه‌کان

‏ئه‌ژنۆکانیش ئاماده‌ن.

The 8-Week Embryo

Chapter 30   8 Weeks: Brain Development

‏له‌ 8 هه‌فته‌دا مێشك زۆر به‌باشی په‌ره‌ی سه‌ندووه ‏و ‌نزیکه‌ی نیوه‌ی کێشی له‌شه‌ی ئاوڵه‌مه‌که‌ پێكدێنێ.

‏گه‌شه‌كردن به‌ ڕێژه‌یه‌کی له‌ئاسابه‌ده‌ر به‌رده‌وام ده‌بێ.

Chapter 31   Right- and Left-Handedness

‏له 8 هه‌فته‌دا 75%ی ئاوله‌مه‌کان زۆرتر ده‌ستیڕاست به‌كارده‌هێنن. ‏ئه‌وانی تر به‌یه‌کسانی دابه‌ش بوون ‏به‌سه‌ر زاڵبوونی ده‌ستیچه‌پ یان دڵخوازی هیچ ده‌ستێكدا. ‏ئه‌مه‌ زووترین به‌ڵگه‌یه‌ بۆ ده‌ستڕاسته‌ یـــان ده‌ستچه‌په‌.

Chapter 32   Rolling Over

‏كتێبه‌ پزیشكیه‌كان ده‌نووسن كه‌ توانای "هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌ی" هه‌یه‌ ‏وه‌ک 10 بۆ 20 هه‌فته‌ دوای له‌دایکبوون ده‌رده‌كه‌وێ. ‏هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م خۆگونجانه سه‌رنجراکێشه‌ ‏زۆر زووتر نیشان دراوه‌ له‌ ده‌وروبه‌رێكی که‌م - كێشی ‏پڕ له‌شله‌ی تووره‌كه‌ی ئه‌مینۆتیک. ‏ته‌نیا كه‌می هێز پێویسته‌ ‏بۆ زاڵبوون به‌سه‌ر هێزی كێشكردنی زه‌ویدا ‏له‌ ده‌ری منداڵداندا رێ له‌ هه‌ڵگه‌ڕ‌ندنه‌وه‌ی منداڵ ده‌گرێ.

‏ئاوله‌مه‌که ده‌ستده‌كات به‌ چالاکی زۆرتر ‏له‌م ده‌مه‌دا.

‏جووڵه‌ له‌وانه‌یه هێواش بێ یان خێرا، ‏یه‌كێك بێ یان دووباره‌ ‏له خۆوه بێ یان كاردانه‌وه‌ بێ

‏خولانه‌وه‌ی سه‌ر، درێژکردنی مل، و ده‌ستدان له‌ ده‌موچاوه‌وه‌ ‏زۆر جار رووده‌دات.

‏ده‌ست لێدانی ئاوله‌مه‌كه‌ سه‌رجی راده‌كێشێ، ‏جووڵه‌ی شه‌ویلگه ‏فێربوونی جووڵان، ‏و جووڵه‌ی په‌نجه‌ی قاچ

Chapter 33   Eyelid Fusion

‏له نێوان 7 و 8 هه‌فته‌دا پێڵوه‌کانی سه‌ره‌وه‌ و خواره‌وه ‏به‌خێرایی به‌سه‌ر چاوه‌کانه‌وه گه‌شه‌ده‌که‌ن و كه‌مێك پێكه‌وه‌ ده‌نووسێن.

Chapter 34   "Breathing" Motion and Urination

‏له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی هه‌وا له منداڵداندا نیه‌، ‏ئاوڵه‌مه له 8 هه‌فته‌دا جووڵه‌ی هه‌ناسه‌دانی پچڕپچڕ نیشان ده‌دات.

‏له‌م ماوه‌یه‌دا گورچیله‌کان میز به‌رهه‌م دێنن. ‏که تێكه‌ڵ به‌ شله‌ی ده‌وری‌ ئه‌مینۆتیك ده‌بێ

‏له‌ ئاوڵه‌مه‌ی نێردا گوونه‌كان پێكدێن ‏ده‌ست ده‌که‌ن به‌ به‌رهه‌مهێنانی و ‌به‌ڕه‌ڵڵاکردنی تێستۆسێرۆین.

Chapter 35   The Limbs and Skin

‏ئێسكه‌كان، جوومگه‌كان، ماسولکه‌کان، ده‌ماره‌کان ‏و ده‌ماره‌کانی خوێنی چوارپه‌ل ‏له‌وانه‌ی مرۆی گه‌وره‌ ده‌چن.

‏له 8 هه‌فته‌دا، پێستی ده‌ره‌وه‌ ‏ده‌بێ به‌ پێستێکی ته‌نکی فره‌چین ‏ره‌نگه‌ ئاویه‌كه‌ی له‌ده‌ست ده‌دات.

‏برۆکان گه‌شه‌ده‌که‌ن، هاوكات موو له ده‌وری ده‌م ده‌رده‌که‌وێ

Chapter 36   Summary of the First 8 Weeks

‏8 هه‌فته کۆتایی ده‌می ئاوڵه‌مه‌ی نیشان ده‌دات

‏له‌م ده‌مه‌دا ئاوله‌مه‌ی مرۆ ‏گه‌شه‌ی کردووه‌ له خانه‌یه‌کی تاکه‌وه ‏بۆ نزیکه‌ی 1 بلیۆن خانه ‏که‌ زیاتر له 4000 پێکهاته‌ی مرۆیی جودا پێكدێنن.

‏ئاوله‌مه‌ ئێستا ‏زیاتر له‌ 90%ی پێکهاته‌کانی مرۆی گه‌وره‌ی تێدا دیاره‌.


Add a Comment

Your Name: Log In 3rd-party login: Facebook     Google     Yahoo

Comment: