Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




PRENATAL İNKİŞAFİN BİOLOGİYASİ

.Azərbaycan Dilində [Azerbaijani North]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

Chapter 15   5 Weeks: Cerebral Hemispheres

4 və 5-ci həftələr arasında beyin sürətlə böyüməkdə davam edir və 5 fərqli hissəyə bölünür.

Rüşeymin başı onun ümumi ölçüsünün 1/3 hissəsini təşkil edir.

Baş beyin yarımkürəcikləri əmələ gəlir və tədricən beynin ən böyük hissəsinə cevrilir.

Baş beyin yarımkürəciklərinin lazım gəldikdə idarə edə biləcəyi funksiyalar aşağıdakılardır: düşünmək, öyrənmək, yadda saxlamaq, danışmaq, görmək, eşitmək, sərbəst hərəkət etmək və məsələləri həll etmək

Chapter 16   Major Airways

Tənəffüs sistemində artıq əsas sağ və sol bronxlar mövcuddur, vaxtı gələndə onlar traxeyanı və ya nəfəs borusunu ağ ciyərlərlə birləşdirəcək.

Chapter 17   Liver and Kidneys

Qarın boşluğunun çox hissəsini tutan iri həcmli qara ciyər döyünən ürəklə yan-yana yerləşməsini görürsünüz.

Daimi böyrəklər 5-ci həftənin sonuna yaxın əmələ gəlir.

Chapter 18   Yolk Sac and Germ Cells

Yumurta sarısı kisəsində rüşeymi hüceyrələr adlı ilkin reproduktiv hüceyrələr yerləşir. 5-ci həftənin sonuna yaxın bu rüşeymi hüceyrələr böyrəklərlə yan-yana yerləşən reproduktiv organlara doğru yer dəyişirlər.

Chapter 19   Hand Plates and Cartilage

5-ci həftənin sonuna yaxın eyni zamanda rüşeymin əl kökləri yaranır və 5 ½ həftəsinə yaxın qığırdaq formalaşmağa başlayır.

Burada biz sol əl kökünü və biləyi 5 həftə 6 günlük rüşeymdə görürük.

Embryonic Development: 6 to 8 Weeks

Chapter 20   6 Weeks: Motion and Sensation

5-ci həftənin sonuna yaxın baş beyin yarımkürəcikləri beynin başqa hissələrinə nisbətən daha tez böyüyürlər.

Rüşeym spontan yerinə yetirilən və reflector hərəkətləri icra etməyə başlayır. Bu hərəkətlər normal sinir-əzələ inkişafını təmin etmək üçün labüddür.

Rüşeymin ağız nahiyəsinə toxunduqda o, reflector olaraq başını yana çəkir.

Chapter 21   The External Ear and Blood Cell Formation

Xarici qulaq öz formasını almağa başlayır.

6-cı həftənin sonuna yaxın qara ciyərdə qan hüceyrələrinin formalaşması baş verir artıq burada limfositlər mövcuddur. Bu ağ qan hüceyrələri növü inkişaf etməkdə olan immun sisteminin əsas aparıcı elementidir.

Chapter 22   The Diaphragm and Intestines

Tənəffüs aktında iştirak edən əsas əzələ- diafraqma əsasən 6-cı həftənin sonuna qədər formalaşır.

Hazirda bağırsaqların bir hissəsi müvəqqəti olaraq göbək ciyəsinin içinə daxil olur. Bu, fizioloji yırtıq adlı normal proses nəticəsində inkişafda olan başqa orqanlar üçün qarın boşluğunda yer açılır.

Chapter 23   Hand Plates and Brainwaves

6-cı həftə arzində əl kökləri incə lövhəciklərə cevrilir.

Beyindən gələn elektrik dalğalar 6 həftə 2 günlük rüşeymdə artıq qeydə alına bilər.

Chapter 24   Nipple Formation

Döş qəfəsinin ön tərəfində öz son yerini almaqdan bir az əvvəl gövdənin yan tərəflərində məməciklər əmələ gəlir.

Chapter 25   Limb Development

6 ½ həftəlik rüşeymdə dirsəklər aydın bilinir, barmaqlar bir-birindən ayrılmağa başlayır və artıq əl hərəkətlərini müşahidə etmək olur.

Ossifikasiya adlı sümüklərin formalaşması prosesi körpücük və ya klavikula adlı sümükdən, eləcə də üst və alt çənə sümüklərindən başlayır.

Chapter 26   7 Weeks: Hiccups and Startle Response

7-ci həftənin sonunadək hıcqırıqlar müşahidə olunmağa başlayır.

Artıq qıcığa cavab olaraq, ayaq hərəkətləri müşahidə olunur.

Chapter 27   The Maturing Heart

4 kameralı ürək demək olar ki, əsasən formalaşıb. Hazırda ürək vurğularının orta sayı dəqiqədə 167-dir.

7 ½ həftəlik rüşeymin ürəyinin qeyd olunmuş elektrik aktivliyi böyüklərdə müşahidə olunan dalğalara bənzəyir.

Chapter 28   Ovaries and Eyes

Qadin cinsinə mənsub rüşeymdə yumurtalıqlar 7 həftənin sonuna yaxın müddətindəəyyən edilə bilər.

7 ½ həftəlik rüşeymin gözlərində piqmentlə boyanmış torlu qişa aydın görünür və göz qapaqları sürətlə böyüməyə başlayır.

Chapter 29   Fingers and Toes

Əl barmaqları bir-birindən tam ayrılıb, ayaq barmaqları isə yalnız kökündə bir-biri ilə bitişikdir.

Ayaq pəncələri kimi əllər də indi bir-biri ilə birləşə bilir.

Diz oynaqları artıq əmələ gəlib.

The 8-Week Embryo

Chapter 30   8 Weeks: Brain Development

8-ci həftədə beyin kifayət qədər inkişaf etmişdir və rüşeymin ümumi bədən çəkisinin az qala yarısını təşkil edir.

Boy qeyri-adi sürətlə artır.

Chapter 31   Right- and Left-Handedness

8-ci həftənin sonuna yaxın rüşeymlərin 75% sağ əlin üstünlüyünü nümayiş etdirir. Yerdə qalanlar arasında isə sol əlin üstünlüyü olan və heç bir əlin üstünlüyü olmayanlar bərabər saydadır. Bu sağaxay və solaxaylığın ilk təzahürüdür.

Chapter 32   Rolling Over

Pediatriya dərsliklərində göstərilir ki, çevrilmə qabiliyyəti doğuşdan 10-20 həftə sonra əldə edilir. Lakin, zəif qravitasiya şəraitində maye ilə dolu amniotic kisədə belə təsir bağışlayıcı koordinasiya olduqca tez yaranır. Yalnız uşaqlıq xaricində yüksək cazibə qüvvəsinin müqavimətini rəf etmək üçün kifayət qədər qüvvənin olmaması yeni doğulmuşlarda çevrilmənin qarşısını alır.

Rüşeym bu müddət ərzində bir az da aktivləşir.

Hərəkətlər yavaş, yaxud tez, bir dəfə icra olunan, yaxud təkrarlanan, spontan, yaxud reflector ola bilər.

Başın hərlətmə hərəkəti, boynun bükülməsi və əlin üzə toxunması daha çox təsadüf edilir.

Rüşeymə toxunmaqla gözlərin çəpləşməsi, çeynəmə hərəkətləri, tutucu hərəkətlər və ayaq barmağının qaldırılması baş verir.

Chapter 33   Eyelid Fusion

7-8-ci həftələr arasında yuxarı və aşağı göz qapaqları sürətlə böyüyərək, gözlərin üzərində qismən qapanırlar.

Chapter 34   "Breathing" Motion and Urination

Uşaqlıq daxilində havanın olmamasına baxmayaraq, rüşeym 8-ci həftənin sonuna yaxın fasilələrlə tənəffüs hərəkətlərini nümayiş edir.

Bu zaman böyrəklər amniotic mayeyə sidik ifraz edir.

Kişi cinsinə mənsub olan rüşeymin inkişafda olan xayaları Testosterone hormonunu hasil və ifraz etməyə başlayır.

Chapter 35   The Limbs and Skin

Rüşeymin ətraflatrında sümüklıər, oynaqlar, əzələlər, sinirlər və qan damarları eyni ilə böyük adamlardakılara bənzəyir.

8-ci həftənin sonuna yaxın dərinin üst qatı-epidermis çoxlaylı membrana çevrilərək, öz şəffaflığını demək olar ki, itirir.

Ağız ətrafında tüklər əmələ gəldikcə qaşlar da uzanır.

Chapter 36   Summary of the First 8 Weeks

8-ci həftə embrional dövr sona yetir.

Bu müddət ərzində insan rüşeymi bir hüceyrədən 4000-dən artıq müəyyən anatomik struktur formalaşdıran 1 bilyona yaxın hüceyrə yaratmış olur.

Artıq rüşeymdə böyüklərdə aşkar olunan strukturların 90%-dən coxu vardır.


Add a Comment

Your Name: Log In 3rd-party login: Facebook     Google     Yahoo

Comment: