Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]
The Biology of Prenatal Development
د زېږېدنې څخه مخکې د ماشوم د ودې بيالوژي
پښتو [Pashtu (Pushto)]
Download English PDF Download Spanish PDF Download French PDF What is PDF?
Table of Contents
- THE EMBRYONIC PERIOD (THE FIRST 8 WEEKS)
-
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: THE FIRST 4 WEEKS
-
- Chapter 3 – Fertilization
- Chapter 4 – DNA, Cell Division, and Early Pregnancy Factor (EPF)
- Chapter 5 – Early Stages (Morula and Blastocyst) and Stem Cells
- Chapter 6 – 1 to 1 1/2 Weeks: Implantation and Human Chorionic Gonadotropin (hCG)
- Chapter 7 – The Placenta and Umbilical Cord
- Chapter 8 – Nutrition and Protection
- Chapter 9 – 2 to 4 Weeks: Germ Layers and Organ Formation
- Chapter 10 – 3 to 4 Weeks: The Folding of the Embryo
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: 4 TO 6 WEEKS
-
- Chapter 11 – 4 Weeks: Amniotic Fluid
- Chapter 12 – The Heart in Action
- Chapter 13 – Brain Growth
- Chapter 14 – Limb Buds and Skin
- Chapter 15 – 5 Weeks: Cerebral Hemispheres
- Chapter 16 – Major Airways
- Chapter 17 – Liver and Kidneys
- Chapter 18 – Yolk Sac and Germ Cells
- Chapter 19 – Hand Plates and Cartilage
- EMBRYONIC DEVELOPMENT: 6 TO 8 WEEKS
-
- Chapter 20 – 6 Weeks: Motion and Sensation
- Chapter 21 – The External Ear and Blood Cell Formation
- Chapter 22 – The Diaphragm and Intestines
- Chapter 23 – Hand Plates and Brainwaves
- Chapter 24 – Nipple Formation
- Chapter 25 – Limb Development
- Chapter 26 – 7 Weeks: Hiccups and Startle Response
- Chapter 27 – The Maturing Heart
- Chapter 28 – Ovaries and Eyes
- Chapter 29 – Fingers and Toes
- THE 8-WEEK EMBRYO
- THE FETAL PERIOD (8 WEEKS THROUGH BIRTH)
-
- Chapter 37 – 9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches
- Chapter 38 – 10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints
- Chapter 39 – 11 Weeks: Absorbs Glucose and Water
- Chapter 40 – 3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening
- Chapter 41 – 4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms
- Chapter 42 – 5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability
- Chapter 43 – 6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste
- Chapter 44 – 7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States
- Chapter 45 – 8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences
- Chapter 46 – 9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)
The Fetal Period (8 Weeks through Birth)
Chapter 37 9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches
جنيني (فيټال) دوره
تر زېږېدو پورې دوام کوي.
۹ اوونيوکې،
د کټې ګوتې رودل پېل کېږي
او نازېږېدلی ماشوم کولای شي
(امنياټيک) مايع ګوټ( بلع )کړي.
نازېږېدلی ماشوم
همدارنګه کولای شي يو څيز کلک ونيسي،
خپل سر وړاندې او وروسته خوځوي ،
ژامې خلاصې او بندې کوي، ژبه ښوروي،
اوسيلى کاږي او ځان غځوي.
عصبي اخذې پر مخ، د لاسونو په ورغوو کې او د پښو په تلو کې معمولي لمس احساسولای شي.
د پښو په تلو د يو معمولي لمس په ځواب کې نازېږېدلی ماشوم به خپل ورون او زنګون کوږ کړي او د پښو کټې ګوتې به تاوې کړي.
عصبي اخذې پر مخ، د لاسونو په ورغوو کې او د پښو په تلو کې معمولي لمس احساسولای شي.
د پښو په تلو د يو معمولي لمس په ځواب کې نازېږېدلی ماشوم به خپل ورون او زنګون کوږ کړي او د پښو کټې ګوتې به تاوې کړي.
د سترګو لېمه اوس په بشپړه توګه بند وي.
په حنجره کې، د صوتي رشتو څرګندېدل
صوتي رشتې د ودې اشارې ورکوي.
په ښځينه نازېږېدلي ماشوم کې
زهدان (رحم) د پېژندنې وړ دی
او نابالغې تکثري حجرې،
چې د اووګونيا په نامه يادېږي،
په تخمدان کې دننه د اصل په څېر کېږي.
بهرني تناسلي اعضا د ځان په څرګندولو پېل کوي (يعنې) د نرينه يا ښځينه په توګه.
بهرني تناسلي اعضا د ځان په څرګندولو پېل کوي (يعنې) د نرينه يا ښځينه په توګه.
Chapter 38 10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints
يو ناڅاپي ګړندۍ وده
د ۹ او ۱۰ اوونيو ترمينځ
د بدن وزن ۷۵٪ زياتوي.
۱۰ اوونيو کې، د پورتنيو لېمو هڅېدنه
د ښکته په لور د سترګو د تاويدو سبب ګرځي.
نازېږېدلى ماشوم ارږمى اوباسي او زياترهً خوله وازوي او بندوي.
نازېږېدلى ماشوم ارږمى اوباسي او زياترهً خوله وازوي او بندوي.
زياتره نازېږېدلي ماشومان
د خپل ښي لاس کټه ګوته روي.
د کولمو مقطع د بطني رشتې په دننه کې بېرته بطني خاليګاه ته راګرځي.
د کولمو مقطع د بطني رشتې په دننه کې بېرته بطني خاليګاه ته راګرځي.
د هډوکو د تشکيلېدو مرحله
په زياترو هډوکو کې روانه ده.
د لاسونو د ګوتو او د پښو د کټو ګوتو نوکان
په وده پېل کوي.
له القاح څخه ۱۰ اوونۍ وروسته
د ګوتو ځانګړې نښې څرګندېږي.
دغه نښې د ژوند په اوږدو کې
د پېژندګلوۍ لپاره استعماليدای شي.
Chapter 39 11 Weeks: Absorbs Glucose and Water
۱۱ اوونيوته نژدې
پوزه او شونډې په بشپړه توګه تشکېليږي.
لکه د بدن د نورو غړو په شان،
په هر پړاو کې د دوی بڼه بدلېږي
(يعنې) د انسان د ژوند په دوران کې.
کولمې د ګلوکوز
او اوبو په جذبولو پېل کوي
چې د نازېږېدلي ماشوم په واسطه
ګوټ (بلع) شوى وي.
سره له دې چې جنس تعيينېږي،
(البته) د القاح له وخته
خو بهرني جنسي غړي اوس کېداى شي چې
مشخص شي.
(يعنې) د نرينه يا ښځينه په توګه.
Chapter 40 3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening
د ۱۱ او ۱۲ اوونيو ترمنځ،
د نازېږېدلي ماشوم وزن نژدې ٦٠ % زياتېږي
۱۲ اوونۍ د يو درېمې پاى، په نښه کوي يا د امېدوارۍ درېيمه برخه.
۱۲ اوونۍ د يو درېمې پاى، په نښه کوي يا د امېدوارۍ درېيمه برخه.
د خولې داخلي برخه د خوند(ذايقه)
د ځانګړو غدو په واسطه پوښل کېږي
زېږېدو سره به د خوند غوټۍ پاتې شي
البته يواځې په ژبه
او د خولې په پورتنۍ برخه کې.
د کولمو خوځېدنه د ١٢ اوونيو په سر کې پېل کېږي.
او نژدې تر ۶ اوونيو پورې دوام کوي.
کوم مواد چې لومړی د نازېږېدلي ماشوم او نوي پيدا شوي ماشوم له غټو کولمو څخه خارجېږي د ميکونيم په نامه يادېږي. دا ترکېب شوي دي دهاضمې له انزايمونو څخه، پروټينونو او هغو مړو حجرو څخه چې د هضمي جهاز له قنات څخه اطراح کېږي.
کوم مواد چې لومړی د نازېږېدلي ماشوم او نوي پيدا شوي ماشوم له غټو کولمو څخه خارجېږي د ميکونيم په نامه يادېږي. دا ترکېب شوي دي دهاضمې له انزايمونو څخه، پروټينونو او هغو مړو حجرو څخه چې د هضمي جهاز له قنات څخه اطراح کېږي.
۱۲ اوونيو ته نژدې د پورتنيو اندامونو اوږدوالی
تقريباً د بدن د تناسب
وروستي حد ته رسېدلى وي.
ښکتني اندامونه ډېر وخت نيسي
چې خپل وروستي تناسب ته ورسېږي.
بې له ملا او د سر د پورتنۍ برخې څخه،
د نازېږېدلي ماشوم ټول بدن
معمولي لمس ته غبرګون ښيي.
د جنسي ودې پورې تړلي توپيرونه
د لومړي ځل لپاره څرګندېږي.
د ساري په توګه ښځينه نازېږېدلى ماشوم
د ژامې خوځښت ښيي
چې دغه خوزښت د نرينه په پرتله په ښځينه کې زيات تکرارېږي.
په توپيرې توګه
د راوتلو غبرګون چې مخکې ولېدل شو،
خولې ته نژدې تحريک اوس منځ راوړي
تاوېدل د محرک لور ته او خلاصول د خولې.
دغه غبرګون ته
د ريښيي غبرګون(روټنګ ريفليکس) وايي
او له زېږېدنې وروسته، دغه شان ادامه ورکوي
چې مرسته وکړي له نوي زېږېدلي ماشوم سره
چې د خپلې مور د تي څوکه ومومي
د تي رودلو په وخت کې.
مخ ودې ته ادامه ورکوي
څرنګه چې د وازګو زېرمې
غمبوري ډک کړي
او غاښونه خپله وده پېل کوي.
۱۵ اوونيو ته نژدې،
وينه جوړونکې تنه ييزې حجرې رسېږي
او د هډوکي په مغز کې زياتوالى مومي.
د وينې د حجرو زياتره جوړول
دلته واقع کېږي.
سره له دې چې خوځېدنه
په ۶ اوونيز جنين کې پېل کېږي،
خو اميدواره ښځه د لومړي ځل لپاره
د نازېږېدلي ماشوم خوځېدنه احساسوي
(البته) د ۱۴ او ۱۸ اوونيو تر مينځ .
په دوديزه توګه دغه پېښه
د بيړې په نامه ياده شوې ده.
Chapter 41 4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms
۱۶ اوونيو ته نژدې،
هغه تګلارې چې په کې داخلوي
د نازېږېدلي ماشوم
په خېټه کې د يوې ستنې په واسطه
د يو هارموني تحريک
فشار او غبرګون له امله
(نار اډرينالين)
يا (نارايپينيفرين)
د وينې په بهير کې خوشې کوي.
نوي زېږېدلي او لويان
همدغه شان غبرګون ښيي
(البته) د متجاوزو تګلارو په وړاندې.
په تنفسي سيستم کې،
وچه مرۍ
اوس نژدې پر بشپړېدو ده.
يوه ساتونکې سپينه ماده،
چې د (ورنيکس کيسيوسا)
په نامه يادېږي،
اوس نازېږېدلی ماشوم پوښي.
ورنيکس د پوستکي ساتنه کوي
له تخريش کوونکيو اغېزو
(البته) د امنيوټيک مايع څخه.
له ۱۹ اوونيو څخه
د نازېږېدلي ماشوم حرکت، تنفسي فعاليت،
او د زړه ضربان د ورځيني دوران
په تعقيبولو پېل کوي
چې د ورځيني متناوبو آهنګونو
په نامه يادېږي.
Chapter 42 5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability
۲۰ اوونيو ته نژدې(کوکليا) د غوږ دننه برخه
چې د اورېدلو يو غړی دی،
د يو بالغ تر اندازې رسېږي
دننه د پوره وده کړای شوي
داخلي غوږ.
وروسته له دې ،
به نازېږېدلی ماشوم غبرګون وښيي.
د غږونو يوې زياتيدونکې لړۍ ته.
وېښتان د سر د پوستکي له پاسه
په لويدو پېل کوي.
د پوستکي ټولې طبقې او جوړښتونه موجود دي، چې په کې د وېښتو کڅوړې او غدې شاملې دي
د پوستکي ټولې طبقې او جوړښتونه موجود دي، چې په کې د وېښتو کڅوړې او غدې شاملې دي
۲۱ تر ۲۲ اوونيو .
له القاح وروسته،
سږي يو څه وړتيا ترلاسه کوي
چې هوا تنفس کړي.
دغه د عمري ژوندي پاتې کېدلو
په توګه ګڼل کېږي
ځکه له رحم څخه بهر
ژوندي پاتې کېدل
د ځينو نازېږېدلو ماشومانو لپاره
شوني کېږي.
اوږدو پرله پسې طبي پرمختګونو
دا امکانات منځ ته راوړي دي
چې ژوند وساتي
د بې مودې زېږول شويو ماشومانو.
Chapter 43 6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste
۲۴ اوونيو ته نژدې
د سترګو لېمه بيا پرانيستل کېږي.
او نازېږېدلى ماشوم
د سترګو رپولو غبرګون څرګندوي.
دغه غبرګون
ناڅاپي لوړو غږونو ته
په نمونيي توګه
ډېر ژر په ښځينه نازېږېدلي ماشوم کې وده کوي.
ډېرو څېړونکو راپور ورکړی دی
چې لوړو غږونو ته مخامخ کول
کېدای شي د نازېږېدلي ماشوم
په روغتيا منفي اغېزه وکړي.
سملاسي پايلې
چې په کې شامل دي
د زيات وخت لپاره د زړه د ضربان زياتېدل،
د نازېږېدلي ماشوم اضافي ګوټل
او په ناڅاپي توګه په چلن کې بدلونونه.
په اوږد مهاله شونو پايلو کې
د اورېدلوحالت له لاسه ورکول شامل دي.
د نازېږېدلي ماشوم د تنفس اندازه
کېدای شي پورته لاړه شي
په يوه دقيقه کې تر ۴۴ د ساه ننه ايستلو او ساه اخيستلو
دورانونو پورې.
د امېدوارۍ په وروستۍ درېيمه برخه کې،
د دماغ وده په تيزۍ سره
۵۰ ٪ د هغه انرژي مصرفوي
چې د نازېږېدلي ماشوم
په واسطه استعمالېږي.
د دماغ وزن ۴۰۰ ٪ او ۵۰۰ ٪
تر مينځ زياتېږي.
۲۶ اوونيو ته نژدې
سترګې اوښکې توليدوي.
د سترګو کسي ژر تر ژره په ۲۷ اوونيو کې د رڼاپه وړاندې غبرګون ښکاره کوي. دغه غبرګون هغه رڼا سموي چې د ژوند تر پايه پورې شبکيې ته رسېږي.
د سترګو کسي ژر تر ژره په ۲۷ اوونيو کې د رڼاپه وړاندې غبرګون ښکاره کوي. دغه غبرګون هغه رڼا سموي چې د ژوند تر پايه پورې شبکيې ته رسېږي.
ټولې اجزاوې چې اړتيا وي ورته
د يو فعال شامي حس لپاره،
فعالې وي.
د بې مودې ماشومانو مطالعه
د بوی د کشفولو وړتيا څرګندوي
له القاح څخه وروسته د
۲۶ اوونيو په لومړيو کې
په امنيوټيک مايع کې د يوې خوږې مادې اېښودل د نازيږيدلي ماشوم په واسطه د ګوټ کولو کچه زياتوي. په پرتله ييز ډول، د نازېږېدلي ماشوم په واسطه ګوټل کمېدل د ترخې مادې رامنځ ته کېدل دي. زياتره په مخ د تاثراتو څرګندونه ورپسې وي.
په امنيوټيک مايع کې د يوې خوږې مادې اېښودل د نازيږيدلي ماشوم په واسطه د ګوټ کولو کچه زياتوي. په پرتله ييز ډول، د نازېږېدلي ماشوم په واسطه ګوټل کمېدل د ترخې مادې رامنځ ته کېدل دي. زياتره په مخ د تاثراتو څرګندونه ورپسې وي.
د قدم اوچتولو په شان
د پښو د حرکتونو د يوې لړۍ په واسطه
ګرځېدلو ته ورته
نازېږيدلى ماشوم د شاخېز تمثيلوي.
د نازېږېدلي ماشوم غونجېدل کمېږي
کله چې نوره وازګه هم
د پوستکي لاندې تشکيل شي.
وازګه يو مهم رول لوبوي
د بدن د حرارت په ساتلو
او د انرژۍ په ذخيره کولو کې
له زېږېدنې وروسته.
Chapter 44 7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States
۲۸ اوونيو ته نژدې نازېږېدلی ماشوم
فرق کولای شي
(البته) د لوړو او ټيټو غږونو ترمنځ.
۳۰ اوونيو ته نژدې تنفسي خوځښتونه ډېر عام شي
او په يو منځني نازېږېدلي ماشوم کې
او د وخت له ۳۰ ٪ څخه تر ۴۰ ٪ پورې پېښېږي.
د اميدوارۍ د وروستيو ۴ مياشتو په موده کې،
د نازېږيدلي ماشوم
د برابر شويو فعاليتونو دورانونه څرګندوي
چې د استراحت په وختونوکې قطع کېږي.
دغه د سلوکي وضعيتونه
تل زياتيدونکې پېچلتيا منعکس کوي.
(البته) د مرکزي عصبي سيستم.
Chapter 45 8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences
تقريباً ۳۲ اوونيو ته نژدې،
حقيقي هوايي کڅوړې (الويولي) ،
يا د هوايي کڅوړو ژوانکې،
په سږو کې په وده پېل کوي.
له زېږېدنې وروسته به
تر ۸ کالو پورې د جوړښت وده دوام وکړي.
په ۳۵ اوونيو کې نازېږېدلی ماشوم
کلکې منګولې اچولاى شي.
د نازېږېدلي ماشوم څرګندونې بېلابېلو موادو ته،
تر زېږېدنې وروسته
د هغه د خوند په ټاکلو اغېزه کوي.
د ساري په توګه: د کومو نازېږېدلو ماشومانو
ميندې چې باديان مصرفوي ،
يوه ماده چی ليکور ته د هغې خوند ورکوي،
له زېږېدلو وروسته يې
باديانو ته تمايل ښودلی دی.
نوي زيږېدلي ماشومان، چې له زېږېدلو
مخکې يې باديان نه وي ليدلي، نه خوښوي.
Chapter 46 9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)
نازېږېدلی ماشوم د لنګون درد شروع کوي
يو هارمون د ډېر مقدار په خوشې کولو سره
د اسټروجن په نامه يادېږي،
او په پاى کې نازېږېدلي ماشوم
د نوي زېږېدلو په لور لېږدول کېږي.
درد د رحم د يو پياوړي انقباض په واسطه معلومېږي. او په پاى کې د ماشوم زېږېدل واقع کېږي.
درد د رحم د يو پياوړي انقباض په واسطه معلومېږي. او په پاى کې د ماشوم زېږېدل واقع کېږي.
له القاح څخه تر زېږېدنې پورې
او له هغه نه هغه خوا،
د انسان وده متحرکه، جاري او مغلقه ده.
د دغې عجيبې پروسې په باره کې
نوي انکشافونه
په پراخه پيمانه
د نازيږيدلي ماشوم مهمه اغېزه څرګندوي
په عمري روغتيا باندې.
څرنګه چې زمونږ پوهه د انسان د لومړنۍ ودې په باره کې پرمختګ کوي، همدارنګه د روغتيا په ښه والي کې زمونږ وړتيا زياتېږی (البته) دواړه مخکې او وروسته له زېږېدنې څخه.
څرنګه چې زمونږ پوهه د انسان د لومړنۍ ودې په باره کې پرمختګ کوي، همدارنګه د روغتيا په ښه والي کې زمونږ وړتيا زياتېږی (البته) دواړه مخکې او وروسته له زېږېدنې څخه.