Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




JAN YON BEBE DEVLOPE NAN VANT MANMAN L

.Kreyòl Ayisyen [Creole (Haitian)]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

The Fetal Period (8 Weeks through Birth)

Chapter 37   9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches

Peryòd fetis la kontinye pou jiskaske bebe a sot deyò.

Sou 9 semèn, fetis la kòmanse souse pous li e li ka vale nan likid amnyotik la.

Konsa tou, fetis la ka ponyen yon objè, li ka bouje tèt li annavan oubyen annaryè li ka ouvri machwè l, li ka tire lang li, li ka fè soupi, li ka detire kò l.

Ni reseptè nève ki nan figi l yo, ni pla men l, ni plan pye l vin sensib si w touche yo.

" Si yo touche anba plan pye l ", li ka koube hanch li, li ka pliye jenou l e li ka bouje zòtèy li yo.

Pòpyè yo fèmen nèt kounye a.

Nan larenks la, gen ligaman vwa ki parèt, sa ki demontre kòd vokal li yo ap devlope.

Si fetis la se yon fi, ou ka wè matris li e gen selil repwodiksyon ki pa ko fin devlope, yo rele yo " ovogoni ", k ap miltipliye anndan ovè a.

Ògàn jenital ki pa deyò yo kòmase fè w wè si fetis la se yon fi oubyen si se yon gason

Chapter 38   10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints

Ant 9 ak 10 semèn, fetis la fè yon sèl kout devlope, sa ki fè pwa kò l ogmante plis pase 75%.

Sou 10 semèn, li ka bouje popyè ki anwo je a, sa ki fè li ka vire je l anba.

Fetis la baye souvan, li ouvri bouch li souvan.

Pifò fetis souse pous dwat yo.

Pòsyon trip ki nan kòd lonbrik la ap retounen nan twou vant lan.

Pifò nan zo yo deja kòmanse ap fòme.

Zong dwèt li ak zong zòtèy li kòmanse fòme.

Anprent dwèt li parèt 10 semèn apre fegondasyon an. Yo ka sèvi ak enprent li yo pou identifye l pandan tout vi l.

Chapter 39   11 Weeks: Absorbs Glucose and Water

Sou 11 semèn, nen an ak po bouch yo fin fòme nèt. Ogàn sa yo ap gen pou yo sibi chanjman nan chak etap nan lavi yon moun, men jan sa fèt pou tout lòt pati ki nan kò a.

Trip yo kòmanse absòbe glikoz avèk dlo fetis la vale.

Menmsi se depi nan fegondasyon sèks timoun nan gentan fikse, men pati jenital li yo kapab pèmèt ou wè, kounye a, si se yon tifi oubyen si se yon tigason.

Chapter 40   3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening

Ant 11 ak 12 semèn, pwa fetis la ogmante prèske 60%.

Premye trimès fi a ansent lan fini apre douz semèn.

Kounye a, anndan bouch timoun nan kouvri ak ti boujon ki pèmèt li distenge gou.
Distans pou l sot deyò, se sèlman sou lang li ak nan palè bouch li boujon sa yo ap ye.

Fetis la kòmanse poupou kou l rive sou 12 semèn e l kontinye pandan apeprè 6 semèn.

Premye ti poupou ki soti nan kolon l, ni lè li nan stad fetis, ni lè li sot deyò, yo rele l mekonyòm. Li gen ladan l anzim li te dijere, pwoteyin ak selil ki mouri, selil sistèm dijesyon an elimine.

Sou 12 semèn, manm anwo kò a prèske fin pran tout gwosè pou yo pran pa rapò ak tout kò a. Manm ki anba yo pran plis tan pou yo fin gwosi.

Tout kò fetis la ka reyaji si yo touche l lejèman, apa de do l ak anlè tèt li.

Se premya fwa fetis la kòmanse devlope swa antake fi ou antake gason. Pa egzanp, fetis fi yo fè plis mouvman ak machwè yo pase fetis gason yo.

Anvan nou te wè anbriyon an ap rale tèt li si yo touche bouch li, kounye a, sa fè l vire tèt li kot bagay ki touche l la e l ap ouvri bouch li. Yo rele reflèks sa a " reflèks pwen kadinal " e sa kontinye apre bebe a fin fèt. Se sa ki pèmèt li jwenn kote pwent tete manman l ye lè l ap ba l tete.

Tank machwè l ap pran grès, se tank figi l ap devlope e dan yo kòmanse devlope.

Sou 15 semèn, selil souch ki pral fòme san an parèt e yo miltipliye anndan mwèl zo yo. Se la a pifò selil san yo fòme.

Menmsi anbriyon an te kòmanse fè mouvman depi sou sis semèn, men premye fwa yon fi ki ansent ka santi mouvman fetis la fè, se ant 14 ak 18 semèn. Tradisyonèlman, yo rele sa manifestasyon lavi.

Chapter 41   4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms

Sou 16 semèn, pafwa yo konn pike vant fetis la ak yon egui e sa fè òmòn li yo santi presyon an, sa ki koz li lage noradrenalin oubyen norepinefrin nan sikilasyon san an. Se menm jan an tibebe avèk granmoun reyaji lè yo foure yon bagay nan po yo.

Nan sistèm respirasyon an, sistèm bwonch yo prèske fin fòme nèt.

Kounye a, gen yon grès blanch ki rele vèniks kasewosa ki kouvri fetis la. Vèniks lan pwoteje po a yon fason pou likid amnyotik la pa grate l.

Apati de 19yèm semèn nan, chak jou, fetis la fè mouvman, li respire e kè l bat daprè yon woutin yo rele rit sikadyen.

Chapter 42   5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability

Sou 20 semèn, kochle a, ògàn ki pèmèt moun tande a, pran menm gwosè ak kochle yon granmoun, anndan zòrèy ki pa anndan an ki fin devlope nèt. Apati de moman sa a, fetis la rekonèt yon pakèt kalite bri.

Cheve kòmanse pouse nan po tèt la.

Po a pran tout kouch li ansanm ak tout eleman ki konpoze l nèt, sa ki gen ladan l ti plim ki kouvri po a ansam ak glann yo.

Sou 21 a 22 semèn apre fegondasyon an, poumon yo kòmanse ka respire. Nan moman sa a, yo konsidere timoun gen laj pou l ret an vi, paske gen fetis ki ka reyisi viv si yo pa anndan matris la ankò. Gen anpil pwogrè lamedsin fè ki pèmèt yon timoun ki fèt anvan lè kontinye viv.

Chapter 43   6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste

Rive sou 24 semèn, pòpyè yo ouvri ankò e sa fè fetis la bat je l tankou yon moun ki sote. Se konsa fetis la reyaji lè l tande yon bri ki fò e ki siprann li. An jeneral, reyakyon sa a fèt pi bonè nan fètis la si se yon tifi.

Anpil chèche di si fetis la tande gwo bri, sante l ap peye sa. Men kèk nan konsekans sa ap bay menm kote a : kè l ap bat pi vit pandan twòp tan, l ap vale twòp, konpòtman l ap chanje twò rapid. Pi devan, sa ka fè l vin soud.

Sa ka menm fè l esoufle jiska 44 fwa pa minit.

Pandan 3 dènye mwa gwosès la, sèvo a devlope tèlman rapid, li pran plis pase 50% nan enèji fetis la genyen. Pwa sèvo a ogmante ant 400 ak 500%.

Rive sou 26 semèn, je l kòmanse fè dlo.

Reyon limyè fè pòpyè yo bat kou fetis la rive sou 27yèm semèn nan. Se reyaksyon sa a ki kontwole kantite limyè retin nan ka tolere pandan tout vi l.

Tout element ki pèmèt fetis la pran sant ap fonksyone. Etid yo fè sou bebe ki fèt anvan lè yo demontre yo gen kapasite pou yo pran sant kou yo rive sou 26 semèn apre fegondasyon an.

Si yo mete yon bagay ki dous nan likid amnyotik la, sa ap fè fetis la vale pi souvan. Sepandan, si yo mete yon bagay anmè ladan l, sa ap fè fetis la vale mwen souvan e sa ap fè l grimas byen souvan.

Fetis la fè piwèt ak pye l tankou yon moun k ap fè mouvman pou l mache.

Gen grès k ap antre anba po a e sa fè po a vin pi lis. Pou kò fetis la ka rete nan yon bon tanperati e pou kò a ka konsève enèji apre l sot deyò grès kò a jwe yon gwo wòl nan sa.

Chapter 44   7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States

Rive sou 28 semèn fetis la ka distenge bri ki fò ak bri ki ba.

Sou 30 semèn, fètis rale souf li pi souvan e nan ka yon fetis mwayen, sa pase pandan 30 ak 40% nan peryòd fetal la

Pandan 4 dènye mwa gwosès la, fetis la antre nan yon woutin kote li gen lè li travay, li gen lè li repoze. Jan li konpòte l la yo demontre li gen yon sistèm neve santral ki konplèks e k ap kontinye devlope.

Chapter 45   8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences

Sou apeprè 32 semèn, gen vrè alvewòl, oubyen selil ki gen " pòch" lè, ki kòmanse devlope nan poumoun yo. Y ap kontinye fòme jiskaske timoun nan gen 8 an.

Sou 35 semèn, fetis la ka kenbe yon bagay nan men l byen di.

Samble si yon fetis absòbe plizyè kalite manje, sa ka fè gen gou li prefere pase lòt apre l sot deyò. Pa egzanp, si fi ki ansent lan manje anis, yon bagay ki fè likè gen gou, lè timoun nan sot deyò, l ap renmen anis. Tibebe ki pa t absòbe anis lè l te nan vant, pa renmen anis.

Chapter 46   9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)

Fetis la bay yon bon kantite òmòn ki rele estwojèn, sa ki fè travay akouchman an kòmanse e se konsa timoun nan kòmanse soti nan stad fetis pou l pase nan stad tibebe.

Lè kòmanse gen gwo kontraksyon nan matris la, sa montre travay la kòmanse, e sa pral abouti nan akouchman an.

Soti depi sou fegondasyon an pou rive lè bebe a fèt, e menm apre sa, kò yon moun devlope yon fason ki djanm, ki konplèks e ki toujou ap kontinye. Dekouvèt yo fenk fè konsènan kalite bèl fenomèn sa a, kontinye demontre jan yon moun devlope lè l te nan stad fetis gen efè sou sante l pandan tout vi l.

Tank n ap vin pi byen konprann jan yon timoun devlope nan vant, se tank n ap vin anmezi pou nou amlyore sante moun, ni anvan, ni apre yo fèt.


Add a Comment

Your Name: Log In 3rd-party login: Facebook     Google     Yahoo

Comment: