Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




DOĞUM ÖNCESİ GELİŞİMİN BİYOLOJİSİ

.Türkçe [Turkish]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

The Fetal Period (8 Weeks through Birth)

Chapter 37   9 Weeks: Swallows, Sighs, and Stretches

Fetüs dönemi doğuma dek sürer.

9 hafta içinde, parmak emme başlar ve fetüs amniyotik sıvıyı yutabilir.

Fetüs ayrıca bir nesneyi de kavrayabilir, başını öne ve arkaya hareket ettirebilir, parmaklarını açıp kapayabilir, dilini hareket ettirebilir, iç çekebilir ve gerinebilir.

Sinir reseptörleri, ki bunlar yüzde, avuçlarda, ve ayak tabanlarında bulunur, hafif dokunuşları hissedebilir.

"Ayak tabanında hafif bir dokunuşa yanıt olarak," fetüs kalçasını ve dizlerini eğer ve ayak parmaklarını kıvırabilir.

Göz kapakları artık tamamen kapalıdır.

Larinks içinde, ses ligamentlerinin görülmesi ses telinin gelişiminin başladığını gösterir.

Dişi fetüslerde, rahim belirgindir ve oogonia adı verilen olgunlaşmamış üreme hücreleri, yumurtalık içerisinde çoğalmaktadır.

Dış üreme organları cinsiyetin, dişi ya da erkek olarak ayırdedilebilmesini sağlar.

Chapter 38   10 Weeks: Rolls Eyes and Yawns, Fingernails & Fingerprints

9 ile 10 hafta arasında bir büyüme atılımıyla vücut, ağırlığını %75'ten fazla artırır.

10 haftaya kadar, üst göz kapağının uyarılması gözün aşağı doğru bir eğim kazanmasına neden olur.

Fetüs esner ve genellikle ağzını açar ve kapatır.

Çoğu fetus sağ elinin baş parmağını emer.

İnce bağırsağın umblikal kordon içindeki bölmeleri karın boşluğuna geri dönmektedir.

Ossifikasyon kemiklerin çoğunda sürmektedir.

El ve ayak tırnakları gelişmeye başlar.

Döllenmeden 10 hafta sonra bir eşi dahi bulunmayan parmak izleri görünür. Bu kalıplar hayat boyunca kimlik tanımlaması için kullanılır.

Chapter 39   11 Weeks: Absorbs Glucose and Water

11 hafta içinde burun ve dudaklar tamamen oluşmuştur. Diğer tüm vücut parçalarında olduğu gibi, bunların görünümü de insanın hayat döngüsünün her bir safhasında değişir.

İnce bağırsak glukoz ve suyu içine çekmeye başlar. Glukoz ve su fetüs tarafından yutulmuştur.

Cinsiyetin belirlenmesi döllenme esnasında gerçekleşmiş olsa da, dış üreme organlarının ayırt edilmesi ile dişi veya erkek cinsiyet şimdi görülebilmektedir.

Chapter 40   3 to 4 Months (12 to 16 Weeks): Taste Buds, Jaw Motion, Rooting Reflex, Quickening

11 ve 12 hafta arasında, fetüsün ağırlığı %60 civarında artar.

12 hafta hamileliğin üçte birinin, ya da birinci üç aylık döneminin sona erişini simgeler.

Artık farklı tat alma tomurcukları ağzın içini kaplamaktadır.
Doğuma kadar, tat alma tomurcukları yerinde kalacaktır ancak bunlar sadece dilde ve damakta kalacaktır.

Dışkı hareketleri hafta 12’den itibaren başlar ve 6 hafta kadar sürer.

Fetüsten ve yeni doğan bebeğin kalın bağırsağından ilk atılan maddeye mekonyum adı verilir. Bu madde sindirim enzimleri, proteinler ve ölü hücrelerden oluşur ve bunlar sindirim kanalı tarafından korunur.

12 hafta içinde, üst uzuvların uzunluğu vücut büyüklüğüne göre nihai oranına hemen hemen ulaşmıştır. Alt uzuvların nihai oranlarına erişmeleri daha uzun surer.

Başın arkası ve üstü hariç, fetüsün gövdesinin tamamı artık hafif dokunuşlara tepki vermektedir.

Cinsiyete bağlı gelişim farklılıkları ilk kez ortaya çıkar. Örneğin, dişi fetüsler çene hareketlerini erkeklerden daha sık sergiler.

Daha önceden görülen geri çekme tepkisinin aksine, ağız civarının uyarılması şimdi uyarana doğru bir dönüşe ve ağzın açılmasına yol açar. Bu tepkiye "arama refleksi" adı verilir ve bu refleks doğumdan sonra devam ederek, yeni doğanın emzirme sırasında annesinin meme ucunu bulmasına yardımcı olur.

Yüz olgunlaşmaya devam eder, bu esnada yanakları doldurmak üzere yağ depolanması ve diş gelişimi başlar.

15 haftaya kadar, kan üreten kök hücreler gelir ve kemik iliğinde çoğalır. Çoğu kan hücresinin oluşumu burada meydana gelir.

Hareketlerin 6 haftalık embriyoda başlıyor olmasına karşın, hamile bir kadının fetüsün hareketini ilk kez hissedişi 14 ve 18 hafta arasında gerçekleşir. Geleneksel olarak, bu olaya canlandırma adı verilmektedir.

Chapter 41   4 to 5 Months (16 to 20 Weeks): Stress Response, Vernix Caseosa, Circadian Rhythms

16 haftaya kadar, fetüsün karnına bir iğnenin batırılması şeklindeki prosedürler hormonal bir stres yanıtını tetikler, kana noradrenalin ya da norepinefrin salgılatır.

Solunum sisteminde, bronş ağacı artık hemen hemen tamamdır.

Koruyucu bir beyaz madde, ki bu maddeye verniks cazeoza adı verilir, artık fetüsü örtmektedir. Verniks deriyi amniotik sıvının rahatsız edici etkilerinden korur.

19 haftaya kadar fetüsün hareketleri, nefes alma faaliyetleri ve nabız, günlük döngüleri takip etmeye başlar bu döngülere sirkadiyen ritimler adı verilir.

Chapter 42   5 to 6 Months (20 to 24 Weeks): Responds to Sound; Hair and Skin; Age of Viability

20 haftaya kadar koklea, duyma organı, erişkin büyüklüğüne ulaşmıştır ve tam olarak gelişmiş olan iç kulakta yer almaktadır. Bu andan itibaren, fetüsün tepki verdiği ses dizileri artar.

Kafa derisinde kıllar büyür.

Tüm deri katmanları ve yapıları mevcuttur, bunlar arasında kıl folikülleri ve bezler bulunmaktadır.

Döllenmeyi izleyen 21 ile 22 hafta arasında, akciğerler biraz havayı içine çekebilme kabiliyeti kazanır. Bu yaşama kabiliyeti dönemi olarak kabul edilir çünkü dölyatağı dışında hayatta kalmak bazı fetüsler için mümkün hale gelir.

Chapter 43   6 to 7 Months (24 to 28 Weeks): Blink-Startle; Pupils Respond to Light; Smell and Taste

24 haftaya kadar göz kapakları yeniden açılır ve fetus irkilme- göz kırpma şeklinde tepkiler sergiler. Ani ve yüksek seslere karşı bu tepkiler normal olarak dişi fetüste daha erken gelişir.

Bazı araştırmacılar yüksek sese maruz kalmanın fetüsün sağlığını olumsuz etkilediğini bildirmiştir. İlk sonuçlar arasında uzun süreli nabız yüksekliği, fetüsün aşırı yutkunması ve anormal davranış değişiklikleri gelir. Uzun vadedeki muhtemel sonuçlardan biri işitme kaybıdır.

Fetüsün solunum hızı artarak dakikada 44 soluk alıp-verme döngüsüne kadar çıkabilir.

Hamileliğin son 3 aylık döneminde, beynin hızlı gelişimi fetüsün kullandığı enerjinin %50'sini tüketir. Beynin ağırlığı %400 ile %500 arasında artar.

26 haftaya kadar gözler gözyaşı üretir.

Göz bebekleri hafta 27’den itibaren ışığa tepki verir. Bu tepki retinaya ulaşan ışık miktarını hayat boyunca düzenler.

Fonksiyonel bir koku duyusu için gerekli bütün unsurlar etkin hale gelir. Prematüre bebeklerle ilgili çalışmalar kokuları saptama kabiliyetini ortaya koymaktadır. Bu kabiliyet döllenmenin 26 hafta sonrasından itibaren mevcut olur.

Amniotik sıvıya şekerli bir madde karıştırıldığında fetüsün yutması artar. Buna karşın, acı bir madde eklendiğinde fetüsün yutmasında azalma görülmüştür. Bunu sıklıkla değişen yüz ifadeleri izler.

Adım atmayı andıran ve yürümeye benzer bir dizi bacak hareketi ile fetüs taklalar atar.

Fetüste daha az kırışık görülür zira derinin altında ilave yağ depoları oluşur. Yağ doğumdan sonra vücut ısısının muhafazasında ve enerjinin depolanmasında hayati öneme sahiptir.

Chapter 44   7 to 8 Months (28 to 32 Weeks): Sound Discrimination, Behavioral States

28 haftaya kadar fetüs yüksek ve düşük tondaki sesleri ayırt edebilir.

30 haftaya kadar, nefes alıp verme daha yaygın görülür ve ortalama bir fetüsteki sürenin %30 ile %40'ında meydana gelir.

Hamileliğin son 4 ayında, fetüs eşgüdümlü aktivite dönemleri sergiler, bu dönemler dinlenme dönemleri ile noktalanır. Bu davranışsal durumlar merkezi sinir sistemindeki artan karmaşıklığı yansıtır.

Chapter 45   8 to 9 Months (32 to 36 Weeks): Alveoli Formation, Firm Grasp, Taste Preferences

Yaklaşık 32 haftaya kadar, gerçek alveol, ya da hava "kesesi" hücreleri, akciğerlerde gelişmeye başlar. Bunlar doğumdan 8 yıl sonrasına kadar devam edecektir.

Hafta 35’de fetüs sıkı kavrama becerisine sahiptir.

Fetüsün çeşitli maddelere maruz kalmasının doğumdan sonraki tat tercihlerini etkilediği görülür. Örneğin, anneleri anason tüketen fetüslerde, ki bu madde liköre tadını vermektedir, doğumdan sonra anasona yönelik bir tercih olduğunu göstermiştir. Fetal dönemde buna maruz kalmamış olan yeni doğan bebeklerse anasondan hoşlanmamıştır.

Chapter 46   9 Months to Birth (36 Weeks through Birth)

Fetüs doğumu başlatır. Bunu, östrojen adı verilen bir hormonu büyük miktarlarda salgılayarak yapar ve böylece fetüsten yeni doğan bebeğe doğru geçiş başlar.

Rahmin güçlü şekilde kasılması ile başlayan doğum sancıları bebeğin doğması ile sonuçlanır.

Döllenmeden başlayarak, doğum ve sonrasına kadar, insanın gelişimi dinamik, sürekli ve karmaşıktır. Bu büyüleyici süreç hakkındaki yeni keşifler fetüsün gelişim inin yaşam boyu sağlık üzerindeki etkilerini giderek daha fazla ortaya koymaktadır.

İnsanın erken gelişimini anladığımız gibi, sağlığımızı arttırma kabiliyetimizi de anlayacağız - hem doğum öncesinde hem de doğumdan sonra.


Add a Comment

Your Name: Log In 3rd-party login: Facebook     Google     Yahoo

Comment: