Skip Navigation
The Endowment for Human Development
The Endowment for Human Development
Improving lifelong health one pregnancy at a time.
Donate Now Get Free Videos

Multilingual Illustrated DVD [Tutorial]

The Biology of Prenatal Development




DOĞUM ÖNCESİ GELİŞİMİN BİYOLOJİSİ

.Türkçe [Turkish]


National Geographic Society This program is distributed in the U.S. and Canada by National Geographic and EHD. [learn more]

Choose Language:
Download English PDF  Download Spanish PDF  Download French PDF  What is PDF?
 

Chapter 1   Introduction

Tek hücreli insan zigotunun 100 trilyon hücreli bir yetişkin haline geldiği dinamik süreç muhtemelen tabiattaki en inanılmaz olaydır.

Araştırmacılar artık yetişkin vücudu tarafından gerçekleştirilen rutin işlevlerin çoğunun hamilelik sırasında oluştuğunu bilmektedir. Bunlar genellikle doğumdan çok önce gerçekleşmektedir.

Doğum öncesi gelişim dönemi giderek bir hazırlık dönemi olarak algılanmaktadır. Bu dönemde, gelişmekte olan insan pek çok yapıya sahip olmakta, ve pek çok beceri kazanmaktadır, ki bunlara doğum sonrasında hayatta kalmak için ihtiyaç vardır.

Chapter 2   Terminology

İnsanlarda hamilelik normalde yaklaşık 38 hafta sürmektedir. Bu süre döllenme zamanı, ya da ana rahmine düşme zamanından başlamak üzere, doğuma kadar olan süredir.

Döllenmeyi izleyen ilk 8 haftada, gelişmekte olan insana embriyo adı verilir, bu "içeride büyüyen" anlamına gelmektedir. Embriyonik dönem adı verilen bu dönemin en önemli özelliği en önemli vücut sistemlerinin bu dönemde oluşmasıdır.

8 haftanın tamamlanmasından hamileliğin sonuna kadar, "gelişen insana fetüs adı verilir," bunun anlamı ise "doğmamış döl"dür. Fetal dönem adı verilen, bu süre boyunca, vücut daha da büyür ve ve sistemleri işlemeye başlar.

Bu programdaki tüm embriyonik ve fetüse ilişkin evreler döllenmeden beri süregelen dönemi ifade etmektedir.

The Embryonic Period (The First 8 Weeks)

Embryonic Development: The First 4 Weeks

Chapter 3   Fertilization

Biyolojik açıdan, "insanın gelişimi döllenme ile birlikte başlar," bu, bir kadın ile bir erkeğin her birinin kendine ait olan 23 kromozomu kendi üreme hücrelerini biraraya getirerek birleştirmesidir.

Bir kadının üreme hücresine yaygın olarak "yumurta" adı verilir fakat doğru terim oosit'tir.

Aynı şekilde, bir erkeğin üreme hücresi genellikle "sperm" olarak bilinir fakat tercih edilen terim spermatozoon'dur.

Bir oosit'in bir kadının yumurtalığından ayrılmasının ardından ovülasyon adı verilen süreç içinde, bu oosit ile spermatozoon yumurtalık tüplerinden birinin içerisinde birleşirler. Bu tüpler genellikle Fallop tüpleri olarak bilinir.

Yumurtalık tüpleri bir kadının yumurtalıklarını onun rahmine ya da dölyatağına bağlar.

Bunun sonucunda oluşan tek hücreli embriyoya zigot adı verilir, bu ise "birleşik ya da birbirine bağlı" anlamına gelmektedir.

Chapter 4   DNA, Cell Division, and Early Pregnancy Factor (EPF)

Zigota ait 46 kromozom benzeri olmayan bir durumu, yeni bir bireyin komple genetik kopyasının ilk baskısını temsil eder. Bu usta plan DNA adı verilen birbirine sıkıca kenetli moleküllerde yerleşik durumdadır. Bunların içerdiği talimatlar tüm vücudun gelişimine yöneliktir.

DNA molekülleri çift sarmal olarak bilinen birbirine sarılı bir çift merdiveni andırmaktadır. Bu merdivenin basamakları molekül çiftlerinden ya da guanin, sitozin, adenin ve timin adı verilen bazlardan oluşur.

Guanin çiftleri sadece sitozin ile, adenin ise sadece timin ile eşleşir. Her bir insan hücresinde yaklaşık 3 milyar adet bu baz çiftlerinden bulunur.

Tek bir hücrenin DNA'sında o kadar çok bilgi bulunmaktadır ki basılı kelimelerle ifade edilmesi halinde, sadece her bir bazın ilk harfinin sıralanması 1.5 milyondan fazla sayfalık bir metin yazılmasını gerektirecektir!

Ucuca sıralandığında, tek bir insan hücresindeki DNA 3 1/3 feet olarak ya da 1 metre olarak ölçülmektedir.

DNA'nın tümünü çözmemiz mümkün olsaydı, bir yetişkinin 100 trilyon hücresindeki DNA'lar 101 milyon km uzunluğundan daha fazla mesafeye uzanırdı. Bu mesafe dünyadan güneşe ve geriye 340 kez gidip gelecek kadar uzundur.

Döllenmeyi izleyen 24 ile 30 saat arasında, zigot ilk hücre bölünmesini tamamlar. Mitoz adı verilen bu süreçte, bir hücre ikiye, ikisi dörde bölünür ve bu böyle devam eder.

Döllenmenin başlamasından sonraki 24 ile 48 saat kadar bir süre içinde, hamileliğin bir hormonun saptanması ile teyidi mümkündür. Bu hormon annenin kanında bulunan "erken hamilelik faktörü"dür.

Chapter 5   Early Stages (Morula and Blastocyst) and Stem Cells

Döllenmeyi takip eden 3 ya da 4 güne kadar, embriyonun bölünen hücreleri küreye benzer bir şekil alır ve bu embriyoya morula adı verilir.

4 ya da 5 güne kadar, bu hücre topunun içinde bir oyuk oluşur ve embriyo bundan sonra blastosist adını alır.

Blastosist içindeki hücrelere iç hücre kütlesi adı verilir ve bunlar baş, vücut ve diğer yapıların oluşmasını sağlar. Bu yapılar gelişen insan için hayatidir.

İç hücre kütlesinin içindeki hücrelere embriyonik kök hücreler adı verilir çünkü bunların insan vücudunda bulunan 200'den fazla hücre türünün her birine dönüşme kabiliyeti vardır.

Chapter 6   1 to 1½ Weeks: Implantation and Human Chorionic Gonadotropin (hCG)

Yumurtalık tüpünden aşağı doğru indikten sonra, erken embriyo kendisini anne rahminin iç duvarına yerleştirir. Bu sürece implantasyon adı verilir. Döllenmeyi izleyen gün 6'dan itibaren başlar. Ve döllenmeden 10 ile 12 gün ardından sona erer.

Büyüyen embriyodan oluşan hücreler bir hormon üretmeye başlar. Bu hormona human chorionic gonadotropin ya da hCG adı verilir, Bu madde çoğu hamilelik testinde saptanan bir maddedir.

HCG annelik hormonlarını yönlendirir böylece normal menstrüasyon döngüsünü kesintiye uğratarak, hamileliğin devamını sağlar.

Chapter 7   The Placenta and Umbilical Cord

İmplantasyonun ardından, blastosistin çeperi üzerindeki hücreler plasenta adı verilen yapının bir bölümünün oluşmasını sağlar. Bu yapı annenin ve embriyonun dolaşım sistemleri arasında bir bağlantı işlevi görür.

Plasenta annenin vücudundaki oksijeni, besinleri, hormonları ve ilaçları gelişen insana taşır; tüm atıkları dışarı çıkarır; ve anne kanının embriyo ve fetüsün kanıyla karışmasını engeller.

Plasenta ayrıca hormon üretir ve embriyo ile fetüsün vücut ısılarını anneninkinin biraz üzerinde muhafaza eder.

Plasenta gelişen insan ile iletişim kurar bunu umblikal kordonun damarları aracılığıyla gerçekleştirir.

Plasentanın yaşam destekleme kapasitesi modern hastanelerdeki yoğun bakım üniteleri ile boy ölçüşebilmektedir.

Chapter 8   Nutrition and Protection

1 haftaya kadar, iç hücre kütlesindeki hücreler iki tabaka oluşturur. Bunlara hipoblast ve epiblast adı verilir.

Hipoblast yumurta kesesine dönüşür; Bu kese annenin besinlerini erken embriyoya ulaştırdığı yapılardan biridir.

Epiblast hücreleri ise amnion denilen bir zar oluşturur, bunun içinde embriyo ve daha sonra fetüs doğuma kadar gelişir.

Chapter 9   2 to 4 Weeks: Germ Layers and Organ Formation

Yaklaşık 2 1/2 haftaya kadar, epiblast 3 özel doku, ya da germ tabakalarını şekillendirir. Bu tabakalara ektoderm, endoderm, ve mezoderm adı verilir.

Ektoderm sayesinde çeşitli yapılar beyin, omurga, sinirler, deri tırnaklar, ve saç oluşur.

Endoderm ise solunum sisteminin iç tabakasını ve sindirim kanalını oluşturur ve çok önemli bazı organların bir bölümünü meydana getirir, karaciğer ve pankreas gibi.

Mezoderm kalbi, böbrekleri, kemikleri, kıkırdakları, kasları, kan hücrelerini, ve diğer yapıları oluşturur.

3 hafta içinde beyin 3 ana kısma ayrılır, bunlar ön beyin, orta beyin, ve arka beyindir.

Solunum ve sindirim sistemlerinin gelişimi de sürmektedir.

İlk kan hücrelerinin yumurta kesesinde ortaya çıkması ile birlikte, embriyo içinde kan damarları oluşur ve tübüler kalp ortaya çıkar.

Hemen ardından, hızla büyüyen kalp kendi içinde bölünerek ayrı odacıklar halinde gelişmeye başlar.

Kalp atışları döllenmeyi izleyen 3 hafta ve 1 gün sonra başlar.

Dolaşım sistemi işlevsellik kazanan ilk vücut sistemi ya da ilgili organlar grubudur.

Chapter 10   3 to 4 Weeks: The Folding of the Embryo

3 ve 4 hafta arasında, vücut planı ortaya çıkar. Zira bu dönemde beyin, omurga, ve embriyonun kalbi yumurta kesesinin yanında kolayca belirlenebilir.

Hızlı büyüme nispeten düz olan embriyonun kıvrılmasına neden olur. Bu süreçte yumurta kesesinin bir kısmı sindirim sisteminin dış tabakasına dahil olur ve göğüs ile karın boşluklarıda gelişen insanda oluşur.

Embryonic Development: 4 to 6 Weeks

Chapter 11   4 Weeks: Amniotic Fluid

4 haftaya kadar, berrak amnion, embriyoyu sıvı dolu bir kese içinde çevreler. Bu steril sıvıya, amniotik sıvı adı verilir. Bu sıvı embriyonun darbelerden korunmasını sağlar.

Chapter 12   The Heart in Action

Kalp normal olarak dakikada 113 kez atar.

Kalbin renginin nasıl değiştiğine dikkat edin. Kan kalbin odacıklarına girdiğinde ve çıktığında her kalp atışında renk değişimi olur.

Kalp yaklaşık olarak doğumdan önce 54 milyon kez ve 80 yıllık bir yaşam süresince 3.2 milyardan fazla kez atar.

Chapter 13   Brain Growth

Beynin hızlı gelişimi görünümünün değişiminden anlaşılır. Gelişim sırasında ön beynin, orta beynin, arka beynin görünümü değişir.

Chapter 14   Limb Buds

Üst ve alt uzuvlar gelişmeye başlar. 4 hafta süreci içinde uzuv öncülleri görünür hale gelir.

Deri bu noktada şeffaftır çünkü sadece bir hücre kalınlığındadır.

Deri kalınlaştıkça, bu şeffaflığını yitirecektir, yani bizler bir başka ay boyunca sadece iç organların gelişimini izleyebiliriz.


Add a Comment

Your Name: Log In 3rd-party login: Facebook     Google     Yahoo

Comment: